Prezesi PTPN

August hr. Cieszkowski urodził się 12 września 1814 roku w Suchej na Podlasiu, w rodzinie ziemiańskiej jako syn Wincentego Pawła i Zofii z Kickich. Studiował filozofię i nauki ekonomiczne w Krakowie i Berlinie. Rozprawę doktorską o narodzinach filozofii jońskiej obronił na uniwersytecie w Heidelbergu w 1838 roku. W roku 1841 przyczynił się do powołania do życia jednego z najważniejszych polskich czasopism naukowo-literackich doby zaborów – „Biblioteki Warszawskiej”, która ukazywała się do 1914 roku. W roku 1843 wraz z Karolem Ludwikiem Micheletem założył Berlińskie Towarzystwo Filozoficzne.

W 1842 roku osiadł w Wierzenicy pod Poznaniem. W latach 1848–1850 przewodniczył Lidze Polskiej, dążącej do lepszego zorganizowania ekonomicznego i politycznego społeczeństwa pol­skiego. Wybierany kilkakrotnie posłem na sejm pruski domagał się na jego forum (niestety bezskutecznie) zezwolenia na otwar­cie w Poznaniu uniwersytetu. Z jego inicjatywy oraz funduszów powstała pierwsza w Wielkim Księstwie Poznańskim Szkoła Rol­nicza im. Haliny w Żabikowie, istniejąca w latach 1870–1876. W swoim dworku w Wierzenicy zgromadził wielki księgozbiór, z którego zachowało się do dziś w Bibliotece Towarzystwa kilka tysięcy tomów.

W pracach naukowych krytykował dialektyczny idealizm Hegla, tworząc filozofię czynu, nasyconą pierwiastkami religijno-moralnymi. Ona też miała uzasadniać ideę powołania narodu polskiego do przebudowy świata. Filozofię narodową polską wyłożył m.in. w niedokończonym dziele Ojcze nasz (t. 1–4, 1848–1906). W uznaniu jego osiągnięć naukowych Akademia Umiejętności w Krakowie powołała go w roku 1873 na jednego z pierwszych swoich członków.

W 1857 roku został wybrany na pierwszego prezesa Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Ustąpił z tej funkcji w roku 1858, by pełnić ją jeszcze dwukrotnie w latach 1861–1868 i od roku 1885 aż do śmierci.

Zmarł w Poznaniu 12 marca 1894 roku. Spoczywa w krypcie grobowej kościoła w Wierzenicy. Towarzystwo uczciło go brązowym medalionem wykonanym przez Władysława Marcinkowskiego i wmurowanym w 1912 roku w ścianę neobarokowego skrzydła swojej siedziby. Od 1857 roku był żonaty ze stryjeczną siostrą Haliną, z którą miał dwóch synów – Krzysztofa i Augusta (profesora filozofii na Uniwersytecie Poznańskim).

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Tytus hr. Działyński urodził się 24 grudnia 1796 roku w Poznaniu jako najstarsze dziecko Ksawerego, wojewody senatora w czasach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego, oraz Justyny z Dzieduszyckich, właścicieli wielkich dóbr ziemskich.

Nauki pobierał w Berlinie, Paryżu i Pradze. Po powrocie do kraju zajął się m.in. porządkowaniem archiwum i księgozbioru w rodzinnym Konarzewie, co obudziło w nim zainteresowania kolekcjonerskie trwające do końca życia. Po przejęciu w roku 1826, w ramach działów rodzinnych, majątku i zamku w Kórniku uczynił z niego siedzibę wielkiej, do dziś istniejącej biblioteki. W roku 1829 został wybrany członkiem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Wziął udział w powstaniu listopadowym, za co spotkały go szykany ze strony władz pruskich. Po kilkuletnim pobycie na emigracji wrócił do Wielkopolski w 1839 r. i rozpoczął intensywną działalność wydawniczą.

Do najważniejszych wydawnictw Działyńskiego zalicza się osiem tomów zbioru dokumentów dotyczących panowania Zygmunta Starego: „Acta Tomiciana” (1852–1860), trzy tomy akt sporów polsko-krzyżackich: Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum (1855–1856) oraz XVI-wieczną księgę rodu Szydłowieckich z miniaturami Stanisława Samostrzelnika: Liber geneseos familie Schidlovicie MDXXXI (1848). Swój pałac w Poznaniu udostępnił na publiczne wykłady z różnych dziedzin wiedzy.

W czasie Wiosny Ludów został organizatorem jazdy w powiecie poznańskim i ze swoim szwadronem znajdował się w obozie polskim w Książu; po upadku powstania był krótko więziony w twierdzy poznańskiej. Później brał czynny udział w życiu politycznym Księstwa, m.in. wielokrotnie był posłem do sejmu pruskiego. Należał do członków założycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Na stanowisku prezesa kierował jego pracami od roku 1858 aż do swojej śmierci.

Zmarł w nocy z 10 na 11 kwietnia 1861 roku w Poznaniu i został pochowany w krypcie kościoła w Kórniku. Żonaty (w 1825 roku) z Celestyną z Zamoyskich. Miał z nią syna Jana, ostatniego z Działyńskich oraz córki: Elżbietę Czartoryską, Jadwigę Zamoyską, Marię Grudzińską, Annę Potocką i niezamężną Cecylię.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Karol Libelt urodził się 8 kwietnia 1807 roku w Poznaniu, na Chwaliszewie. Ojciec Jan Stanisław był szewcem, matka Katarzyna z Zielińskich – przez pewien czas służącą. Wybitnie zdolny, po odbyciu nauki w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu studiował filologię klasyczną i filozofię na uniwersytecie berlińskim, gdzie słuchał m.in. wykładów Hegla. Doktorat uzyskał tamże w roku 1830 na podstawie przedstawionej dysertacji o panteizmie w filozofii. Uczestnik powstania listopadowego stał się w latach czterdziestych XIX w. aktywnym kon­spiratorem podczas przygotowań do powstania w roku 1846 i w okresie Wiosny Ludów.

Obydwa nieudane zrywy niepodległościowe spowodowały odejście Libelta od konspiracji. W powstałej w 1848 roku Lidze Polskiej powierzono mu sprawy wydawnicze i oświatowe. Na Zjeździe Słowiańskim w Pradze w 1848 roku przewodniczył Sekcji Polsko-Ruskiej i był właściwym autorem Manifestu zboru słowiańskiego do ludów Europy. Od 1849 roku brał udział w pracach sejmu pruskiego, a frakcja polska tegoż sejmu, czyli tzw. Koło Polskie, wybierała go wielokrotnie na swojego prezesa.

Był znakomitym publicystą i uczonym. Swoje główne dzieła napisał w pierwszym okresie twórczości, tj. w latach 1838–1850. Powstały wtedy traktaty O odwadze cywilnej (1843), O miłości ojczyzny (1844) oraz Filozofia i krytyka (1845–1850). W latach 1849–1850 redagował odznaczający się wysokim poziomem „Dziennik Polski”. Jego twórczość filozoficzna pozostawała pod wpływem Hegla nawet wtedy, gdy tworzył swoją „filozofię narodową” i w niej przez rehabilitację materii, przyznawanie osobowości Bogu i uznanie nieśmiertelności duszy zwalczał absolutny idealizm. W 1850 roku przeniósł się do Czeszewa pod Wągrowcem, do majątku żony, gdzie gospodarował na roli. Zachowana kore­spondencja z tego czasu dowodzi ogromnej jego troski o polski majątek, który uratował od bankructwa.

Od tych zajęć rolniczych odrywały go obowiązki parlamentarne i powołanie w 1868 roku na stanowisko prezesa Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, na którym pozostał aż do śmierci. Członkiem Towarzystwa był od 1857 roku. Cieszył się wielkim poważaniem w świecie nauki. Powstała w 1862 r. Szkoła Główna Warszawska zaproponowała mu katedrę filozofii; Libelt jednak odmówił. W roku 1875 Akademia Umiejętności powołała go na swojego członka, jednakże nie został zaakceptowany przez Komisję Namiestnikowską w Galicji ze względu na swoją rewolucyjną przeszłość i zbyt liberalne poglądy.

Karol Libelt zmarł 9 czerwca 1875 r. w swoim dworku w Brdo-wie, niedaleko Czeszewa. Pochowany został w kościele w Czesze­wie. Dwukrotnie żonaty, po raz pierwszy z Elżbietą z Jaworskich, po raz drugi z Marią Szumanówną, z którą miał trzy córki oraz dwóch synów. Młodszy syn Karol zginął w 1863 r. w potyczce z Rosjanami pod Brdowem na Kujawach, starszy – Pantaleon gospodarował w Czeszewie.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Stanisław Egbert Koźmian urodził się 21 kwietnia 1811 roku we Wronowie w Lubelskiem jako syn zamożnego ziemianina Jana i Wiktorii z Mikuliczów. Uczył się w Warszawie. Kiedy wybuchło powstanie listopadowe, porzucił studia na Wydziale Prawa i Ad­ministracji Uniwersytetu Warszawskiego, by walczyć w gwar­dii honorowej gen. Józefa Chłopickiego. Po upadku powstania przebywał na emigracji, w tym 12 lat w Anglii, gdzie przez dłuższy czas pełnił funkcję sekretarza lorda Dudleya Stuarta, wiceprezesa Towarzystwa Literackiego Przyjaciół Polski w Anglii. W roku 1849 przeniósł się do Wielkopolski, kupując majątek Przylepki w pobliżu Śremu.

Twórczość literacką rozpoczął już podczas powstania listo­padowego, a doskonała znajomość języka i kultury angielskiej zaowocowała później wieloma artykułami prasowymi na tematy polsko-angielskie. W roku 1862 ukazał się wybór tych artykułów pt. Anglia i Polska (t. 1–2). Tłumaczył dzieła poetów angielskich na język polski, w tym Szekspira, którego Dzieła dramatyczne wydał w trzech tomach w latach 1866–1877. Twórczość trans­latorska przyniosła mu członkostwo w Akademii Umiejętności (1873).

W okresie kulturkampfu przystąpił do spółki, która przejęła „Kurier Poznański”, czyniąc z niego dziennik wspierający Kościół katolicki w Wielkim Księstwie Poznańskim.

Członkiem Towarzystwa został w 1857 roku, choć nie należał do jego założycieli podpisanych pod protokołem zebrania organizacyjnego 12 stycznia tegoż roku. Wybrany w 1868 roku na Walnym Zebraniu na wiceprezesa Towarzystwa przejął urząd prezesa w roku 1875, po śmierci Karola Libelta, i zachował to stanowisko do swojej śmierci.

Zmarł w Poznaniu 23 kwietnia 1885 roku. Pochowano go w Brodnicy, niedaleko Śremu. Był żonaty z Felicją Łempicką, z którą miał córki Zofię i Marię.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Ks. arcybiskup Edward Likowski, syn Wincentego i Józefy z domu Zimniewicz, urodził się 26 września 1836 roku we Wrześni. Do gimnazjum uczęszczał w Ostrowie i Poznaniu. Następnie uczył się w seminarium duchownym w Gnieźnie i Poznaniu; święcenia kapłańskie przyjął w 1861 roku. Studia teologiczne na Akademii w Münster ukończył z tytułem licencjata, przedkładając na eg­zamin rozprawę o poglądach Orygenesa na Trójcę Świętą. Dok­torat uzyskał tamże w roku 1866. Od 1865 r. wykładał historię Kościoła w seminarium duchownym w Gnieźnie. W 1869 ro-ku towarzyszył jako teolog arcybiskupowi Mieczysławowi Ledóchowskiemu na Sobór Watykański I.

W czasie kulturkampfu trafił do więzienia, ponieważ nie chciał zdradzić nazwiska tajnego administratora archidiecezji, którym był ks. Jan Koźmian, brat Stanisława Egberta. W 1887 roku został biskupem sufraganem poznańskim, a kilka lat później ar­cybiskup Florian Stablewski mianował go oficjałem i wikariuszem generalnym tejże archidiecezji.

Ks. Edward Likowski należał do wybitnych historyków Kościoła. W roku 1875 wyszła drukiem jego Historia unii Kościoła ruskiego z rzymskim, potem Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku (1880) oraz Unia brzeska w roku 1596 (1896). W uznaniu jego zasług naukowych Aka­demia Umiejętności w Krakowie mianowała go w 1887 roku swoim członkiem, a w roku 1900 Uniwersytet Jagielloński nadał mu tytuł doktora honoris causa. Przedstawiony na urząd arcy­biskupa gnieźnieńskiego i poznańskiego przez obydwie kapituły katedralne w roku 1906 (po śmierci Floriana Stablewskiego) musiał czekać na zgodę cesarza Wilhelma II aż do 31 lipca 1914 roku. Nominacja papieska nosi datę 14 sierpnia 1914 roku.

Długie lata należał do Dyrekcji Towarzystwa Naukowej Po­mocy (założonego przez Karola Marcinkowskiego w 1841 roku). Na członka Towarzystwa Przyjaciół Nauk powołany został w roku 1875, w 1887 roku przyznano mu członkostwo honorowe, a w 1895 roku wybrano go na prezesa.

Arcybiskup Edward Likowski zmarł w Poznaniu 20 lutego 1915 roku i pochowany został w katedrze poznańskiej.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Heliodor Święcicki, syn lekarza Tadeusza i Doroty z Korytowskich, urodził się w Poznaniu 3 lipca 1854 roku. Po ukończeniu gimnazjum w Śremie studiował medycynę na uniwersytecie we Wrocławiu, gdzie działał w Towarzystwie Literacko-Słowiańskim. Dyplom doktora medycyny i chirurgii otrzymał w roku 1877 za rozprawę na temat pielęgnowania i chorób dzieci u starożytnych Greków. Później specjalizował się w ginekologii i położnictwie w klinikach w Lipsku, Dreźnie, Jenie, Berlinie i Erlangen. W 1883 roku osiadł na stałe w Poznaniu i zajął się praktyką ginekologiczną. Przez wiele lat należał do Dyrekcji Towarzystwa Naukowej Pomocy.

Opiekował się rodzinami biedoty poznańskiej, wspomagając je nieraz materialnie.

Ogłosił drukiem ponad 200 artykułów i rozpraw naukowych z zakresu etiologii i terapii chorób ginekologicznych, a także z anatomii i patologii ogólnej. Najgłośniejszą jednak stała się roz­prawa O estetyce w medycynie, wydana po raz pierwszy w Poznaniu w roku 1911. Został członkiem Akademii Umiejętności i w ro-ku 1900 doktorem honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tytuł profesora otrzymał w 1912 roku.

Należał do organizatorów uniwersytetu w Poznaniu. W roku 1919 wybrano go też pierwszym jego rektorem. Na tym urzędzie pozostawał do śmierci. W roku 1923 utworzył fundację „Nauka i Praca”, kupując za 600 tys. dolarów amerykańskich majątek Laski w powiecie kępińskim. Dochody fundacji były przeznaczone na: 1) popieranie pracy naukowej, 2) udzielanie pomocy materialnej studiującej młodzieży i 3) pomoc dla wdów i sierot po zmarłych nauczycielach akademickich.

Członkiem Towarzystwa został w 1879 roku, w latach 1896–1904 przewodniczył pracom Wydziału Lekarskiego, od 1904 roku pełnił funkcję wiceprezesa Towarzystwa, od 1915 roku do śmierci – prezesa. Ufundował dla Sali Lekarskiej Towarzystwa trzy witraże przedstawiające Jędrzeja Śniadeckiego i Karola Marcinkowskiego oraz Józefa Strusia przy łożu chorego sułtana Sulejmana Wspaniałego.

Heliodor Święcicki zmarł w Poznaniu 12 października 1923 ro-ku. Spoczywa w kościele św. Wojciecha. Był żonaty z Heleną z Dąmbskich z Goszczanowa, wdową po Gustawie Zaborowskim. Nie pozostawił potomstwa.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Bronisław Dembiński urodził się 14 sierpnia 1858 roku w Komorzy Małej koło Tucholi jako syn dzierżawcy Teodora Filipa i Janiny Nepomuceny z Jasińskich. Po ukończeniu Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu studiował historię na uniwersytetach kra­kowskim, berlińskim i wrocławskim. Na tym ostatnim uzyskał w roku 1883 doktorat filozofii na podstawie rozprawy o udziale Polaków w soborze trydenckim. W latach 1885–1886 uczestniczył w pracach tzw. ekspedycji rzymskiej, poszukującej źródeł do dziejów Polski w archiwach włoskich, głównie watykańskich. Od 1887 roku wykładał historię powszechną na Uniwersytecie Jagiellońskim, a od 1892 – na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie w roku akademickim 1907/1908 pełnił funkcję rektora. Ukoronowaniem pracy naukowej Dembińskiego była synteza Polska na przełomie (1913), omawiająca ostatnie lata niepodległej Rzeczypospolitej szlacheckiej. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku przeniósł się na Uniwersytet Warszawski, a w roku 1923 objął Katedrę Historii Nowożytnej na Uniwersytecie Poznańskim.

W okresie międzywojennym uczestniczył we wszystkich międzynarodowych i polskich zjazdach historyków. W 1930 roku uniwersytet w Oxfordzie przyjął go w poczet swoich doktorów honoris causa. Członkostwo Akademii Umiejętności uzyskał w 1900 roku.

Dembiński oddawał się również pracy politycznej. Ważnym jej epizodem było uczestnictwo w obradach Sejmu Ustawodawczego w latach 1919–1922. W latach 1918–1920 pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

Członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu został w 1887 roku. Wybrany został na prezesa Towarzystwa w 1923 ro-ku na urzędzie tym pozostawał do końca życia.

Zmarł w Poznaniu 23 listopada 1939 roku w szpitalu sióstr elżbietanek. Pochowano go na cmentarzu świętomarcińskim. Z małżeństwa z Anielą z Thielów miał troje dzieci: Annę, his­toryka zajmującego się dziejami Polski XVI w., oraz Zbigniewa i Janinę.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Zygmunt Lisowski urodził się 13 listopada 1880 roku w Krakowie jako syn adwokata Władysława i Michaliny z Nowosieleckich. Po studiach na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, zakończonych doktoratem w 1904 roku, kontynuował naukę w zakresie prawa rzymskiego na uniwersytetach w Paryżu i Lipsku. W czasie pierwszej wojny światowej rozpoczął wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1919 roku uniwersytet w Poznaniu powierzył mu Katedrę Prawa Rzymskiego. Przez jedną kadencję, w roku akademickim 1923/1924, sprawował urząd rektora Uniwersytetu Poznańskiego.

Jego prace naukowe koncentrowały się na historii prawa rzymskiego oraz współczesnego polskiego prawa cywilnego. Opublikował m.in.: Studia nad sposobami nabycia własności w rzymskim Egipcie (1913), O prawie rzymskim w korekturze pruskiej uwagi krytyczne (1954) oraz Prawo spadkowe (1920) i Kodeks cywilny obowiązujący na ziemiach zachodnich Rzeczy­pospolitej (1933).

W czasie drugiej wojny światowej mieszkał w Krakowie, gdzie brał udział w tajnym nauczaniu młodzieży polskiej. Po wojnie wrócił na Uniwersytet Poznański i wykładał na nim prawo rzym­skie. W roku 1948 wraz z Zygmuntem Wojciechowskim założył i redagował „Czasopismo Prawno-Historyczne”.

Członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk został w 1920 roku, w latach 1927–1939 pełnił w Towarzystwie funkcję sekretarza generalnego. Pierwsze po przerwie wojennej Walne Zebranie wybrało go na prezesa Towarzystwa. Na tym stanowisku pozostał do końca życia.

Zmarł w Poznaniu 17 maja 1955 roku i spoczął na cmentarzu na Sołaczu. Rodziny nie założył.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Zygmunt Wojciechowski urodził się 27 kwietnia 1900 roku w Stryju, w Galicji Wschodniej. Był synem Konstantego, historyka literatury, i Leontyny z Buczkowskich. Po ukończeniu gimnazjum we Lwowie służył w wojsku polskim, biorąc m.in. udział w ob­ronie Lwowa przed wojskami ukraińskimi. Studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza ukończył w roku 1924, uzyskując doktorat na podstawie rozprawy: Ze studiów nad organizacją państwa polskiego za Piastów. Na tamtejszym uni­wersytecie rozpoczął pracę zawodową, ale już w roku następnym przeniósł się do Poznania, gdzie objął Katedrę Historii Ustroju i Dawnego Prawa Polskiego.

Jego prace naukowe dotyczyły organizacji społeczeństwa i państwa polskiego w średniowieczu. Stworzył koncepcję pol­skich ziem macierzystych, rozciągających się od Odry i Nysy Łużyckiej po Bug. To właśnie przesuwanie się centrum państwa polskiego w toku dziejów coraz bardziej na wschód stało się – jego zdaniem – główną przyczyną rozbiorów Polski i ich tragicznych konsekwencji.

Od 1932 roku związany z obozem narodowej demokracji należał do głównych jego ideologów. W czasie drugiej wojny światowej ukrywał się w Krakowie i Warszawie, gdzie brał udział w pracach tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. Zorganizował wówczas Biuro Ziem Zachodnich przy londyńskiej Delegaturze Rządu na Kraj i wytyczył kierunek badań naukowych nad stosunkami polsko-niemieckimi. Realizował je w zorganizowanym przez siebie jeszcze w 1944 roku Instytucie Zachodnim, którym kierował od początku aż do swojej śmierci. Po wojnie powrócił do zajęć na Uniwersytecie Poznańskim. W 1948 roku założył i był pierwszym redaktorem naczelnym „Czasopisma Prawno-Historycznego”. W 1952 roku został członkiem Polskiej Akademii Nauk.

Członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk został w roku 1927. W 1946 roku objął stanowisko sekretarza generalnego, a w 1955, na kilka miesięcy przed śmiercią, funkcję prezesa Towarzystwa.

Zygmunt Wojciechowski zmarł w Poznaniu 14 października 1955 roku i został pochowany na cmentarzu na Sołaczu. Z małżeństwa z Marią ze Świeżawskich pozostawił syna Mariana (historyka i archiwistę), córki Wandę (biologa) i Annę (geografa).

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Kazimierz Tymieniecki urodził się 19 grudnia 1887 roku w Kielcach jako syn adwokata Jana i Zofii z Chelińskich. Gimnazjum ukończył w Warszawie w 1907 roku, w latach 1907–1911 studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doktorat uzyskał tamże w 1912 roku po przedłożeniu rozprawy pt. Majętność książęca w Zagościu i pierwotne uposażenie klasztoru joannitów na tle osadnictwa dorzecza dolnej Nidy. Studia historyczne kontynuował w Lipsku i Paryżu. Pracę zawodową rozpoczął w Archiwum Akt Dawnych w Warszawie w roku 1913. W latach 1915–1919 wykładał na Uniwersytecie Warszawskim. W 1919 roku objął Katedrę Historii Średniowiecznej na uniwersytecie w Poznaniu. Przyczynił się do założenia „Roczników Historycznych” (organu Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk), których był przez długie lata redaktorem. Okupację spędził na wsi w Kieleckiem i w Warszawie, gdzie w latach 1942–1945 wykładał na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich.

Był przede wszystkim historykiem stosunków społeczno-gospodarczych, wyjaśniał genezę miast polskich i zachodniosłowiańskich, wskazując na dominującą w nich rolę ludności miejscowej. Napisał ponad 600 prac naukowych, w tym: Procesy twór­cze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich (1921), Społeczeństwo Słowian lechickich (1928), Ziemie polskie w starożytności – ludy i kultury najdawniejsze (1951) i Historię chłopów polskich (t. 1–3, 1965–1969). Redagował znakomite dwutomowe dzieło zbiorowe wydane przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk z okazji 1000-lecia państwa polskiego – Początki państwa polskiego. Księga Tysiąclecia (t. 1–2, Poznań 1962).

Otrzymał doktoraty honoris causa uniwersytetów w Poznaniu, Warszawie, Krakowie i Wrocławiu. Od roku 1928 członek Polskiej Akademii Umiejętności, od 1952 – Polskiej Akademii Nauk.

Członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu został w 1920 roku, jego prezesem w roku 1956. Pozostawał na tym stanowisku do roku 1961.

Zmarł 13 października 1968 roku w Poznaniu, został pochowany na cmentarzu na Junikowie. Był żonaty z Wandą ze Świętochowskich, z którą miał córki Zofię, Nawojkę, Wandę i Kazimierę.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Stefan Barbacki urodził się 1 września 1903 roku w Wieliczce jako syn sędziego Jana i Zofii z Warchałowskich. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, na Wydziale Filologicznym i na Wydziale Rolniczym, gdzie w 1925 roku otrzymał dyplom magistra inżyniera. Doktorat obronił tamże w roku 1930 na podstawie przedłożonej rozprawy: Z badań porównawczych nad odmianami pszenicy ozimej Sandomierką i Wysokolitewką. Do 1945 roku pracował w Państwowym Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach, skąd przeniósł się do Poznania. Tutaj kierował Katedrą Doświadczalnictwa Rolniczego i Biometrii Uniwersytetu Poznańskiego, a następnie Katedrą Genetyki i Hodow­li Roślin na Wyższej Szkole Rolniczej. W latach 1961–1973 kierował Zakładem Genetyki Roślin Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. Przyczynił się do założenia Polskiego Towarzystwa Genetycznego, którego w latach 1967–1971 był wiceprezesem. Przez 20 lat redagował czasopismo „Genetica Polonica”. Stworzył nowoczesną szkołę hodowli roślin wysokobiałkowych.

Członkiem Polskiej Akademii Umiejętności został w 1947 ro-ku, Polskiej Akademii Nauk w roku 1952.

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk wpisało go w poczet swoich członków w roku 1951. Wybrany na prezesa Towarzys­twa w 1961 roku pozostawał na tym stanowisku do roku 1972.

Zmarł w Poznaniu 30 lipca 1979 roku, został pochowany na cmentarzu na Sołaczu. Był żonaty z Krystyną Jankowską. Po-zostawił syna Andrzeja, profesora Politechniki Poznańskiej.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Gerard Labuda urodził się 28 grudnia 1916 roku w Nowej Hucie koło Kartuz z ojca Stanisława i matki Anastazji z Baranowskich. Po ukończeniu gimnazjum w Wejherowie studiował historię na Uniwersytecie Poznańskim i w Lund w Szwecji. Doktorat i rozprawę habilitacyjną napisał podczas okupacji. Wtedy też, od 1943 roku, prowadził wykłady w kieleckiej filii tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. Od 1946 roku wykładał nauki historyczne na uniwersytecie w Poznaniu, czynnie angażując się w odbudowę biblioteki Seminarium Historycznego. Od 1953 r. przez wiele lat był kierownikiem Zakładu Historii Pomorza Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. W latach 1958-1961 był dyrektorem Instytutu Zachodniego, zaś w latach 1962-1965 pełnił funkcję rektora UAM. Członek PAN od 1964, w latach 1972-1994 członek Prezydium PAN, 1972-1980 prezes oddziału poznańskiego PAN. Po reaktywacji w 1989 członek Polskiej Akademii Umiejętności, której był prezesem w latach 1989-1994, następnie jej prezes honorowy.

Ogromny dorobek naukowy Gerarda Labudy wiąże się przede wszystkim z badaniami nad dziejami Słowiańszczyzny Zachodniej, średniowiecznym państwem polskim, a zwłaszcza nad jego początkami i stosunkami polsko-niemieckimi, a także nad przeszłością Pomorza Zachodniego. Łącznie opublikował ponad 2000 prac, w tym ponad 30 książek i kilkaset rozpraw i artykułów.

Pod jego redakcją ukazały się: fundamentalny Słownik starożytności słowiańskich (t. 1–8, 1961–1995), Historia Pomorza (t. 1–3, 1969–1996) i Historia dyplomacji polskiej (t. 1–5, 1982–1999).

Gerard Labuda w 1995 roku został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W 2010 roku został pośmiertnie uhonorowany Orderem Orła Białego. Uzyskał tytuły doktora honoris causa uniwersytetów w Gdańsku, Toruniu, Krakowie, Warszawie, Wrocławiu oraz w Szczecinie. Przyznano mu również tytuł honorowego obywatela Gdańska, Szczecina, Poznania i Gniezna.

Członkiem PTPN został w roku 1947. Funkcję prezesa pełnił w latach 1972–1975 i przez kilka miesięcy (z ramienia Zarządu Towarzystwa) na przełomie roku 1980 i 1981. W roku 1977 Walne Zebranie obdarzyło go godnością członka honorowego.

Zmarł 1 października 2010 roku w Poznaniu. Został pochowany w rodzinnym grobowcu w Luzinie na Kaszubach.

W roku 1943 poślubił Albertę z Wielopolskich. Z małżeństwa tego zrodziło się pięcioro dzieci: Aleksander Wit – profesor filolo­gii romańskiej, Iwo – profesor matematyki, Adam – profesor his­torii sztuki, Damian – profesor biologii i Anastazja – magister historii sztuki.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Zdzisław Kaczmarczyk urodził się 19 sierpnia 1911 roku w Krakowie. Ojcem jego był historyk i archiwista Kazimierz Kaczmarczyk, matką – Władysława z domu Nicolay. Uczył się w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, tutaj też studiował prawo na Uniwersytecie Poznańskim i w roku 1933 uzyskał dyplom magistra praw. Służbę wojskową odbył w 1. Pułku Strzelców Podhalańskich. W roku 1936 uzyskał doktorat z nauk prawnych na podstawie rozprawy Immunitet sądowy i jurysdykcja poimmunitetowa w dobrach Kościoła w Polsce do końca XIV wieku. Praca nagrodzona została Złotym Medalem Uniwersytetu Poznańskiego. Zdzisław Kaczmarczyk pracował wówczas na Wydziale Prawno–Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego.
Czasy drugiej wojny światowej to najpierw walka w szeregach wojska polskiego i krótki pobyt w obozie jenieckim w Krakowie, potem praca w archiwum paulinów w Częstochowie i w Archiwum Państwowym w Krakowie.
Po wojnie Zdzisław Kaczmarczyk powrócił do pracy na Uniwersytecie Poznańskim. Był członkiem założycielem Instytutu Zachodniego w Poznaniu, z ramienia którego współredagował i w części opracowywał ośmiotomowe dzieło pt. Ziemie Staropolski. Zainicjował wydawanie „Studiów i Materiałów do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, których był redaktorem do końca swojego życia. W 1945 roku opublikował Kolonizację niemiecką na wschód od Odry. Zasadniczym nurtem badań Zdzisława Kaczmarczyka pozostawała Polska XIV wieku. Z tego zakresu napisał m.in. dwutomową Monarchię Kazimierza Wielkiego (1939–1946) i Polskę czasów Kazimierza Wielkiego (1964).
Profesor Zdzisław Kaczmarczyk uczestniczył w życiu politycznym. Był m.in. członkiem Rady Naczelnej Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich, w 1950 roku został prezesem Klubu Demokratycznej Profesury, a w roku 1959 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1961 roku został posłem do sejmu III kadencji.
Członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk został w 1945 r., jego prezesem w 1975 i pozostał na tym stanowisku aż do śmierci.
Zmarł 9 sierpnia 1980 roku w Poznaniu. Został pochowany na cmentarzu na Junikowie. Z żoną Marią z Tęsiorowskich miał córkę Elżbietę.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Zbigniew Zakrzewski urodził się 15 sierpnia 1912 roku w Puszczykowie. Ojcem jego był Ksawery, lekarz i współtwórca harcerstwa w Wielkopolsce, matką – Janina z domu Dygat. Ukończył Gimnazjum św. Jana Kantego w Poznaniu. Po studiach prawno-ekonomicznych na Uniwersytecie Poznańskim pracował jako urzędnik bankowy. W 1938 roku obronił pracę doktorską napisaną na seminarium prof. Edwarda Taylora. We wrześniu 1939 roku konwojował złoto Banku Polskiego do Bukaresztu. Walczył z Niemcami na ziemi francuskiej w szeregach 1. Dywizji Piechoty. Od 1945 roku pracował na Akademii Handlowej w Poznaniu, przekształconej w Wyższą Szkołę Ekonomiczną. W latach 1959–1962 pełnił w niej funkcję rektora. W roku 1950 zorganizował Katedrę Ekonomii Handlu Wewnętrznego, przemianowaną w latach następnych na Katedrę Handlu i Marketingu i kierował nią do roku 1982. Tytuł profesora zwyczajnego uzyskał w 1964 roku. Wypromował ponad 700 magistrów i kilkudziesięciu doktorów.
Napisał wiele prac z zakresu teorii handlu, obszerną książkę pt. Rozwój polskiej myśli ekonomicznej w nauce o handlu (Warszawa 1966), w której przedstawił również swój pogląd na istotę handlu i na jego rolę w gospodarce – rodziła się ekonomika handlu jako odrębna dziedzina wiedzy ekonomicznej. Z książek popularnych poczytnością cieszyły się: Przechadzki po Poznaniu lat międzywojennych (1974), Ulicami mojego Poznania (1985) i Wspominam Poznań (1986). Był członkiem i honorowym prezesem Towarzystwa Miłośników m. Poznania. Pełnił funkcję Prezesa Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Poznaniu w latach 1955-1962. Rada Miejska nadała mu tytuł honorowego obywatela Poznania. Członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk został w 1952 roku. Funkcję jego prezesa pełnił w latach 1981–1987. Członkostwo honorowe nadało mu Walne Zebranie Towarzystwa w roku 1988.
Zbigniew Zakrzewski zmarł w Poznaniu 19 sierpnia 1992 ro-ku. Został pochowany na cmentarzu na Junikowie. W roku 1938 ożenił się z Elżbietą z Donimirskich, z którą miał sześcioro dzieci: Barbarę, Tomasza, Stanisława, Marię, Annę (zmarłą w młodym wieku) i Joannę. W 2014 roku szczątki jego i jego małżonki zostały decyzją Prezydenta Miasta Poznania przeniesione na Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Antoni Gąsiorowski urodził się 24 listopada 1932 roku w Poznaniu. Ojcem jego był księgarz Stefan, matką – Maria z Janickich. Po ukończeniu Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w 1950 r. rozpoczął studia na kierunku historii na Uniwersytecie Poznańskim. Ponieważ po trzech latach studiów nie uzyskał – ze względu na swoje poglądy polityczne – prawa do kontynuowania nauki na stopniu wyższym – magisterskim, odszedł z uczelni i pracował w różnych instytucjach kulturalnych Poznania, m.in. w redakcji „Kroniki Miasta Poznania” i od 1958 roku w Muzeum m. Poznania, będącym oddziałem Muzeum Narodowego. Egzamin magisterski zdał w roku 1959 jako ekstern na seminarium prof. Kazimierza Tymienieckiego. W roku 1962 zatrudniony został w Zakładzie Słowianoznawstwa (dziś Instytucie Slawistyki) Polskiej Akademii Nauk, a w 1984 roku przeszedł do pracy w Instytucie Historii PAN, obejmując kierownictwo Pracowni (później Zakładu) Słownika Historyczno-Geograficznego Ziem Polskich w Średniowieczu. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1978 roku, zwyczajnego – w roku 1990.

Prace naukowe Antoniego Gąsiorowskiego wiążą się przede wszystkim z historią średniowiecznej Wielkopolski. Ich rezultatem są liczne rozprawy z zakresu dziejów administracji tej dzielnicy, jej kultury umysłowej, a przede wszystkim edycja kilku tomów Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski (t. 6–11, Warszawa–Poznań 1982–1999). Pod jego redakcją ukazuje się od roku 1985 znakomite kompendium Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII wieku. Spisy (dotychczas 18 tomów). Obejmuje ono również wykazy urzędników ziemskich z obszarów leżących dziś poza granicami Polski. W latach 1987–2002 redagował „Roczniki Historyczne”. Z jego inicjatywy i przy jego współpracy wydano z pełnym aparatem naukowym Metrykę Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400–1508 (t. 1–2, Kraków 2004).

Członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk został w 1965 roku. Funkcję sekretarza generalnego pełnił w latach 1981–1984, prezesa Towarzystwa w latach 1987–1996. W 1997 roku Walne Zebranie wybrało go na członka honorowego PTPN.

Z małżeństwa z Bożeną z Minickich ma córkę Annę.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Alicja Karłowska-Kamzowa urodziła się w Poznaniu 6 kwietnia 1935 roku w rodzinie ziemiańskiej. Ojciec Tadeusz Karłowski zmarł w 1936 r., dwa lata później – matka Janina z Bartoszewiczów. Alicja wychowywała się w domu Gabrieli Karłowskiej, siostry ojca. W 1952 roku, po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego im. Klaudyny Potockiej w Poznaniu, rozpoczęła studia na Uniwersytecie Poznańskim, które zwieńczyła pracą magisterską u profesora Gwidona Chmarzyńskiego pt. Poliptyk fromborski i plastyka toruńska przełomu wieku XV/XVI w roku 1956. Zatrudniona bezpośrednio potem w Zakładzie Historii Sztuki UAM związała z nim, przekształconym później w Instytut, całe swoje zawodowe życie. W latach 1981–1984 pełniła funkcję dziekana Wydziału Historycznego.

W czasie stanu wojennego i później jej odwaga i nieustępliwość w sprawach zasadniczych budziły najwyższy szacunek. Za tę postawę spotkały ją liczne szykany. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymała w roku 1991.

Jej prace naukowe oświetliły wiele problemów z zakresu dziejów sztuki średniowiecznej, tak polskiej, jak i europejskiej. W roku 1970 zorganizowała zespół międzynarodowy do pro-wadzenia systematycznych badań nad malarstwem ściennym; plon konferencji o tej tematyce ukazał się w książce pt. Gotyckie malarstwo ścienne w Europie środkowo-wschodniej (Poznań 1975). Pod jej redakcją ukazały się też drukiem Materiały do katalogu gotyckich malowideł ściennych w Polsce (Poznań 1981). Rok później wydała wysoko cenioną w kręgach mediewistów monografię Malarstwo gotyckie Europy środkowo-wschodniej. Zagadnienia odrębności regionu (Warszawa 1982). Profesor Alicja Karłowska-Kamzowa wprowadziła do nauki, wspólnie z Wawrzyńcem Kopczyńskim, pojęcie przestrzeni historyczno-kulturowej, które stało się ważnym kryterium wyznaczania regionów historycznych w Polsce. Dla dostatecznego zdiagnozowania tej problematyki dążyła do opracowania mapy zespołów zabytkowych państwa polskiego. Zainicjowała i kierowała od 1980 roku corocznym seminarium mediewistycznym, będącym pasjonującym forum dyskusyjnym młodych naukowców z Polski i innych krajów europejskich.

Była członkiem Komisji Badań Podstawowych Komitetu Badań Naukowych. Dzięki jej zabiegom w tej organizacji wiele polskich bibliotek naukowych otrzymało z KBN niekiedy wielotysięczne dotacje na ochronę swoich najcenniejszych zbiorów.

Członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk została w roku 1965. Funkcję sekretarza generalnego Towarzystwa pełniła w latach 1984–1990, wiceprezesa w latach 1990–1996, prezesa – od roku 1996 aż do śmierci.

Zmarła 24 listopada 1999 roku. Na kilka godzin przed pogrzebem na cmentarzu przy ul. Lutyckiej w Poznaniu katafalk z ciałem Zmarłej wystawiony został na dziedzińcu PTPN. Z małżeństwa z doktorem med. Tadeuszem Kamzą, zawartego w 1962 roku, pozostali córka Halina i syn Paweł.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Leon Kozacki urodził się 19 czerwca 1938 roku w Poznaniu; ojciec Sylwester, matka z domu Kerlin. Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego nr 3 w Poznaniu rozpoczął studia geografii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Od roku 1962 pracował w Katedrze Geografii Fizycznej, a w roku 1981 został kierownikiem Zakładu Kartografii Tematycznej i Teledetekcji. Rozprawę habilitacyjną napisał na temat Przeobrażeń środowiska geograficznego spowodowanych wgłębnym górnictwem węgla brunatnego na obszarze Środkowego Poodrza (Poznań 1980). Funkcję dziekana Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM pełnił w latach 1990–1996. Profesorem tytularnym mianowany został w roku 1997. Wypromował 12 doktorów i ponad 500 magistrów geografii.

Obecnie pracuje w Instytucie Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego UAM oraz od roku 1986 w Katedrze Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Jego badania naukowe koncentrują się na zmianach środowiska przyrodniczego spowodowanych działalnością człowieka. Kieruje zespołowymi badaniami nad zmianami struktury, jakości i funkcji przestrzeni rekreacyjnej wybranych miast Wielkopolski w latach 1950–2000.

Członek delegat Komitetu Kasy im. Mianowskiego. W latach 2003–2005 był członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. Reprezentował PTPN na posiedzeniach Kolegium Rektorów Miasta Poznania, w Radzie Kuratorów Fundacji Kórnickiej i przewodniczył obradom Zarządu Fundacji Brzeskich, związanej administracyjnie z Towarzystwem. Członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk został w 1971 roku. Funkcję prezesa pełnił w latach 1999–2005.

Z małżeństwa z Urszulą z Wesołowskich urodził się syn Paweł (dominikanin) i córka Katarzyna.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Jacek Wiesiołowski urodził się 23 stycznia 1940 roku w Żywcu (na wygnaniu); ojciec Tadeusz ekonomista, wieloletni dyrektor Izby Rzemieślniczej w Poznaniu, matka Eugenia Pawica nauczycielka. Do Poznania przybył z rodzicami jesienią 1945 roku. Po ukończeniu III Liceum w Poznaniu podjął w 1957 roku studia historyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, ukończone w 1962 roku. Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Bibliotece Kórnickiej PAN w dziale rękopisów.

Był inicjatorem i współautorem opracowania Katalogu rękopisów staropolskich Biblioteki Kórnickiej t. I–II (1971, 1985). Z zainteresowań rękopisami powstała obroniona w 1966 roku praca doktorska Kolekcje historyczne w Polsce średniowiecznej (Poznań 1971). Interesował się biografistyką. Odnaleziony pamiętnik diariuszowy, najstarszy w Polsce, dał początek książce Ambroży Pampowski, starosta Jagiellonów (Wrocław 1967), studium kształtowania się elity politycznej w czasach pierwszych Jagiellonów. Po pobycie na stypendium Fundacji Kościuszkowskiej (1969/70) prowadził studia socjotopograficzne. Tematem habilitacji obronionej w 1981 roku była Socjotopografia średniowiecznego Poznania (Poznań 1982).

Od 1977 roku był pracownikiem Instytutu Historii PAN w Warszawie w Pracowni Historii Kultury Średniowiecznej, profesorem został w 1992 roku. Po powrocie do Poznania w 1989 roku został radnym m. Poznania z ramienia Komitetów Obywatelskich 1990–1998. Był redaktorem naczelnym kwartalnika „Kronika Miasta Poznania” od 1990 roku, wydawcą „Kronik Staropolskich [miasta Poznania]” od 2001 (9 tomów) i serii „Wznowień” dawnych posnanianów. Oprócz studiów z historii Poznania prowadził badania nad kulturą średniowieczną Polski, zwłaszcza z zakresu historii kościelnej, literatury średniowiecznej oraz recepcji w Polsce europejskiego romansu rycerskiego. Był założycielem i prezesem Towarzystwa Przyjaciół Biblioteki Raczyńskich, prezesem oddziału poznańskiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej, członkiem rad naukowych: Biblioteki Kórnickiej PAN, Instytutu Historii PAN, Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, prezesem PTPN, członek kuratorium Fundacji Kórnickiej, prezes Fundacji Brzeskich, reprezentantem PTPN w Kolegium Rektorów Miasta Poznania, członkiem kapituły nagrody naukowej m. Poznania. W 2002 roku został laureatem Nagrody Naukowej Miasta Poznania, zaś 2015 roku decyzją Rady Miasta Poznania otrzymał tytuł „Zasłużony dla Miasta Poznania”.

Członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk został w Komisji Historycznej w 1968 roku, członkiem Wydziału Nauk o Sztuce w 1975 roku, członkiem komitetu redakcyjnego „Roczników Historycznych”, wiceprezesem w latach 1999–2005, prezesem od 2005.

Prof. Jacek Wiesiołowski zmarł 16 lipca 2016 roku w Poznaniu. Został pochowany na cmentarzu św. Jana Vianneya w Poznaniu.

Źródło: Ryszard Marciniak, Prezesi Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ich myśl i dzieło, PTPN, Poznań 2007, wyd. 2.

Hanna Kóčka-Krenz urodziła się 30 marca 1947 roku we Wrocławiu. Jest córką polskiego antropologa i archeologa serbołużyckiego pochodzenia prof. Wojciecha Kóčki oraz Adeli z domu Ożga.

Odbyła studia z zakresu historii sztuki (1964-1969) oraz archeologii (1965-1970) na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1981 roku uzyskała tytuł doktora, z kolei w 1994 roku tytuł doktora habilitowanego na podstawie pracy Biżuteria północno-zachodniosłowiańska we wczesnym średniowieczu. W 2012 roku uzyskała tytuł profesora zwyczajnego.

W latach 1996-2008 kierowała Instytutem Prahistorii UAM, zaś w latach 2008-2012 była Dziekanem Wydziału Historycznego UAM. W latach 2016-2029 pełniła funkcję dyrektora Instytutu Archeologii UAM.

Specjalizuje się w historii wczesnego średniowiecza. Prowadziła wieloletnie badania terenowe nad średniowiecznym zespołem osadniczym w Górze koło Poznania oraz na terenie Ostrowa Tumskiego w Poznaniu. Jest odkrywczynią rezydencji pierwszych Piastów z 2. Połowy X w. oraz Palatium Mieszka I.

Zaangażowana merytoryczne w tworzenie rezerwatu archeologicznego na wałach wczesnośredniowiecznego grodu na Ostrowie Tumskim w Poznaniu – Oddziału Muzeum Archeologicznego „Genius loci” oraz Interaktywnego Centrum Ostrowa Tumskiego „Brama Poznania”. W swoim dorobku naukowym ma również udział w Radach Muzealnych – Muzeum Pierwszych Piastów na Ostrowie Lednickim i Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, powierzone jej zostały również konsultacje eksperckie podczas tworzenia rezerwatu archeologicznego pod Rynkiem w Krakowie.

W uznaniu „dla wybitnych osiągnięć naukowych z zakresu archeologii i historii wczesnego średniowiecza ze szczególnym uwzględnieniem prac badawczych na Ostrowie Tumskim w Poznaniu i odnalezienia rezydencji pierwszych Piastów” otrzymała w 2017 r. tytuł Honorowego Obywatela Miasta Poznania. Została również odznaczona m.in. Złotą Odznaką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Za opiekę nad zabytkami” (2004), Złotym Krzyżem Zasługi (2011), Nagrodą „Złotego Hipolita” (2016), Nagrodą im. Józefa Kostrzewskiego za wybitne osiągnięcia badawcze na polu archeologii (2016) oraz Nagrodą Lednickiego Orła Piastowskiego (2020).

Od 1983 prof. Hanna Kóčka-Krenz jest członkiem PTPN. W latach 2011-2014 pełniła funkcję Prezesa, zaś od 2017 roku jest członkiem honorowym Towarzystwa. Pełni również funkcję Dyrektora Fundacji Brzeskich działającej przy PTPN.

Filip Kaczmarek – historyk i politolog, dr hab. nauk społecznych, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.

Urodził się 22 listopada 1966 r. w Poznaniu. Absolwent III Liceum Ogólnokształcącego w Poznaniu (1985). Ukończył studia historyczne na Wydziale Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicz (1991). Na tej samej uczelni uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych (nauki o polityce, 2005) i doktora habilitowanego nauk społecznych (nauki o polityce, 2018). Zajmuje się ekonomią rozwoju i polityką rozwojową. Autor kilkudziesięciu publikacji, w tym m.in. monografii Dylematy polityki rozwojowej Unii Europejskiej wobec Afryki Subsaharyjskiej w latach 2000-2015 (Poznań 2018) oraz artykułów z zakresu najnowszej historii politycznej i historii Poznania.

Zaangażowany w działalność publiczną. Działacz opozycji demokratycznej w latach 80-tych. Przewodniczący władz krajowych Niezależnego Zrzeszenia Studentów w latach 1991-1992. Poseł na Sejm RP I kadencji (1991-1993), radny i wiceprzewodniczący Rady Miasta Poznania III kadencji (1998-2002), poseł do Parlamentu Europejskiego VI i VII kadencji (2004-2014). W 2009 i 2013 uznany za najbardziej pracowitego posła do Parlamentu Europejskiego w kategorii „rozwój” (MEP Award Development). Od 2012 do 2014 r. był przewodniczącym Delegacji Parlamentu Europejskiego do spraw stosunków z Białorusią i członkiem Rady Gubernatorów (The Board of Governors) European Endowment for Democracy.

Obecnie jest radnym Sejmiku Województwa Wielkopolskiego, przewodniczącym sejmikowej Komisji Edukacji i Nauki, wiceprzewodniczącym Komisji Kultury i członkiem Komisji Strategii Rozwoju Regionalnego i Współpracy Międzynarodowej. Inicjator ustanowienia Nagrody Naukowej Samorządu Województwa Wielkopolskiego (2020).

Filip Kaczmarek jest członkiem wielu organizacji i stowarzyszeń, m.in. Rady Programowej United Nations Global Compact w Polsce (Warszawa), Rady Programowej Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT w Poznaniu (Poznańskie Centrum Dziedzictwa), Rady Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, stowarzyszenia Ośrodek Badań i Edukacji Europejskiej, Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych oraz Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania. Jest też członkiem Kolegium Redakcyjnego Kroniki Miasta Poznania.

W latach 2017-2018 był zastępcą sekretarza generalnego PTPN, a od 2018 do 2020 r. sekretarzem generalnym Towarzystwa. Jako prezes PTPN (wybrany w roku 2020) jest też członkiem Kolegium Rektorów Miasta Poznania.