„Utracona i odzyskana? Poznański sposób na niepodległość 1939-1956”
Zapraszamy na czerwcowe wykłady w ramach cyklu wykładów otwartych, Utracona i odzyskana? Poznański sposób na niepodległość: 1939-1956.
Wykłady w czerwcu odbędą się w Sali Posiedzeń PTPN. Wykłady będą również transmitowane online.
Cykl wykładów realizowany jest w ramach projektu „Jubileusz 165-lecia Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i działania edukacyjno-kulturalne na rzecz mieszkańców Poznania” współfinansowanego przez Miasto Poznań #poznańwspiera.
Projekt został również objęty patronatem honorowym Marszałka Województwa Wielkopolskiego Marka Woźniaka oraz Prezydenta Miasta Poznania Jacka Jaśkowiaka.
HARMONOGRAM WYKŁADÓW
9 czerwca 2022 r., godz. 18:00
dr Karol Siemaszko (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) wygłosi wykład pt. W trosce o interesy Państwa Polskiego, czyli poznaniacy i mały kodeks karny.
15 czerwca 2022 r., godz. 18:00
dr Anna Moskal (Parlament Europejski, Luksemburg) wygłosi wykład pt. Walka o symbole.
Zapowiedź wykładów
W trosce o interesy Państwa Polskiego, czyli poznaniacy i mały kodeks karny
Dekret o przestępstwach szczególne niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa z 13 czerwca 1946 roku (tzw. mały kodeks karny) był jednym z najważniejszych aktów komunistycznego prawa karnego. Głównym celem tego aktu było wymuszenie posłuszeństwa społeczeństwa dla nowej komunistycznej władzy. Mały kodeks karny penalizował m.in. takie czyny jak rozpowszechnianie fałszywych wiadomości mogących wyrządzić istotną szkodę interesom państwa (tzw. szeptanka) oraz lżenie ustroju Państwa czy wywóz ruchomości z tzw. ziem odzyskanych. Wspominanie powyżej typy czynów zabronionych uderzały m.in. wolność wypowiedzi. Przedstawione zostaną wyniki analizy spraw rozpatrywanych przez sądy okręgowe funkcjonujące w latach 1945–1950 na obszarze ówczesnego województwa poznańskiego. W oparciu o zachowane akta spraw przedstawione zostaną także informacje na temat sprawców przestępstw, w tym przede wszystkim ich wieku, pochodzenia społecznego, wykształcenia i płci.
dr Karol Siemaszko – doktor nauk prawnych, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, adiunkt w Instytucie Prawa i Ekonomii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, członek PTPN. W latach 2017–2021 adiunkt na Wydziale Administracji i Bezpieczeństwa Narodowego Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Autor rozprawy doktorskiej pt. „Tzw. Mały kodeks karny z 13 czerwca 1946 roku w świetle orzecznictwa Sądu Okręgowego w Krakowie w latach 1946-1950” obronionej w 2013 roku. W latach 2014–2016 kierownik projektu badawczego „Przestępczość na Ziemiach Odzyskanych w latach 1945–1950 w świetle orzecznictwa Sądów Okręgowych w Zielonej Górze, Głogowie z siedzibą w Nowej Soli i Gorzowie Wielkopolskim” finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.
Walka o symbole
W latach powojennych zniknęły albo zostały przekształcone pewne miejsca świadczące o byłej przynależności Poznania do Rzeszy niemieckiej (Wieża Górnośląska, cmentarze ewangelickie). Jednocześnie różne instytucje i budynki, które zostały założone albo zbudowane za czasów pruskich, przetrwały w prawie niezmienionej szacie (np. Teatr Wielki). Tę pewnego rodzaju sprzeczność da się wytłumaczyć pragmatyzmem poznańskim w obchodzeniu się z niemieckim dziedzictwem. Ważnym czynnikiem było – podobnie jak w latach międzywojennych – pytanie, na ile te niemieckie pozostałości współgrały z wartościami i z tożsamością poznaniaków i na ile przydatne były przy osiągnięciu aspiracji politycznych miasta w odbudowującej się Polsce. Okazuje się przy tym, że większy wpływ miał tradycyjny konflikt między Poznaniem a rządem centralnym niż antagonizm polsko-niemiecki. Przykład Poznania pokazuje, że trzeba postępować z wielką ostrożnością, żeby nie zinterpretować zbyt pochopnie wydarzeń na szczeblu lokalnym, następujących po zmianie przynależności państwowej, jako procesy „unarodowienia”.
dr Anna Moskal – kulturoznawczyni i tłumaczka. W 2005 r. ukończyła studia na Europejskim Uniwersytecie we Frankfurcie nad Odrą pracą magisterską o Teatrze Wielkim w Poznaniu. W 2010 r. obroniła rozprawę doktorską pod tytułem „Im Spannungsfeld von Region und Nation. Die Polonisierung der Stadt Posen nach 1918 und 1945” (promotor: prof dr Philipp Ther), która została opublikowana w 2013 r. a w 2014 r. wyróżniona Nagrodą im. Arthura Kronthala przez „Kommission für die Geschichte der Deutschen in Polen e.V.“. Stażystka (2001) i stypendystka (2007) Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie. Od 2009 r. urzędniczka Parlamentu Europejskiego w Luksemburgu w niemieckim dziale tłumaczeń.
