„Utracona i odzyskana? Poznański sposób na niepodległość 1939-1956” – wykłady wrześniowe

Odbudowa, modernizacja i rozbudowa kolei w Wielkopolsce w czasie II wojny światowej

W następstwie działań wojennych we wrześniu 1939 r. kolej w Wielkopolsce doznała poważnych zniszczeń, częściowo w wyniku niemieckich nalotów bombowych, a częściowo w następstwie zorganizowanych działań destrukcyjnych samych Polaków, którzy masowo wysadzali m.in. mosty kolejowe. Utworzona jeszcze w 1939 r. Dyrekcja Kolei Rzeszy Poznań podjęła natychmiastową odbudowę mostów, niedrożnych szlaków kolejowych oraz stacji, przywracając stopniowo ruch kolejowy na terenie swojej działalności, czyli całego Kraju Warty. Szybko okazało się jednak, że wiele linii oraz stacji węzłowych wymaga gruntownej rozbudowy oraz modernizacji, co dodatkowo wymusiły hitlerowskie plany agresji na ZSRR. W związku z tym, w ramach programu „Otto”, który miał zwiększyć przepustowość biegnących równoleżnikowo dróg żelaznych, od początku lat 40. XX w. rozpoczęły się olbrzymie inwestycje m.in. na stacjach w Inowrocławiu, Jarocinie, Kutnie, Lesznie, Łodzi, Ostrowie Wielkopolskim czy Poznaniu. Rozbudowywano i modernizowano nie tylko układy torowe, ale całe parowozownie, a niekiedy budowano wręcz nowe, jak choćby Poznań – Franowo. Jednotorową linię Leszno – Ostrów Wielkopolski przekuto na dwutorową, a szereg innych poważnie unowocześniono. Do tego wszystkiego realizowano też zaplecze socjalne w postaci wielorodzinnych budynków mieszkalnych dla kolejarzy. Wykreowana w trakcie II wojny światowej kolejowa infrastruktura techniczna pozostaje czytelna w krajobrazie Wielkopolski jeszcze dziś i stanowi nierzadko cenne zabytki techniki.

prof. UWr dr hab. Miron Urbaniak – historyk, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie w 2008 r. doktoryzował się na podstawie pracy Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832–1914. Jest autorem lub współautorem takich książek, jak: Zabytkowa stacja kolejowa Gniezno. Od Kolei Górnośląskiej do programu „Otto” (Łódź 2010), Wrocławskie wodociągi i kanalizacja. Od przeszłości do współczesności (Wrocław 2011), Miejskie zakłady przemysłowe Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Gazownie (Łódź 2011), Dzieła hydrotechniki w Polsce. Kanał Górnośląski (Gliwicki) (Łódź 2015), a także licznych opracowań z zakresu inżynierii cywilnej, przemysłu, techniki i kolejnictwa w ujęciu historycznym oraz technicznym. Pasjonuje się ochroną dziedzictwa przemysłowo-technicznego Polski, współpracując od lat z wieloma Wojewódzkim Konserwatorom Zabytków. Jest przewodniczącym Komisji Dziedzictwa Techniki PKN ICOMOS Polska oraz członkiem Wojewódzkiej Rady Konserwatorskiej przy Lubuskim Wojewódzkim Konserwatorze Zabytków.